Wnioski z raportu „Cyfrowy eksport – szanse i perspektywy dla polskich przedsiębiorstw”.

Wraz z postępującą globalizacją wzrasta znaczenie wzajemnych współzależności gospodarczych i relacji handlowych. Czynniki m.in. takie jak specjalizacja gospodarcza, swobodny przepływ kapitału, dóbr i usług oraz znoszenie kolejnych barier zaowocowały najwyższymi w historii poziomami handlu międzynarodowego.

Globalna wymiana dóbr i usług przyczynia się do specjalizacji poszczególnych gospodarek w określonych sektorach, a co za tym idzie, także do przyspieszenia wzrostu gospodarczego i budowania dobrobytu. 

Znaczenie eksportu i jego wpływ na rozwój gospodarczy poszczególnych krajów od kilkudziesięciu lat staje się już nie tylko tematem dyskusji światowych ekonomistów i przywódców, ale także polem do działania dla rządzących. Koncentracja świadomych, systemowo podejmowanych kroków na rzecz wspierania eksportu ma już długą historię. Państwa z całego świata oferują różne działania mające na celu umożliwienie lub przyśpieszenie procesów związanych z internacjonalizacją poszczególnych branż bądź przedsiębiorców.

Drugim trendem, niewątpliwie wpływającym na to jak kształtować się będą przyszłe gospodarki i przewagi konkurencyjne poszczególnych branż jest nieustanny rozwój technologii IT/ICT. 

Nowoczesne rozwiązania informatyczne, powszechny dostęp do Internetu oraz zmieniające się zachowania konsumentów skutkują cyfryzacją gospodarek, stając się niejako nowym motorem wzrostu. Naturalnym następstwem rosnącego, strategicznego już z perspektywy rozwoju gospodarczego i kreowania dobrobytu, znaczenia eksportu oraz postępującej cyfryzacji jest zagadnienie rozumiane jako e-eksport (tj. cross-border e-commerce). 

Pomimo rosnącej sprzedaży eksportowej z Polski poprzez strony internetowe lub aplikacje (wg dostępnych danych za 2016 rok osiągnęła ona poziom 27,6 mld PLN), to w porównaniu do innych państw UE, Polska cechuje się bardzo niskim odsetkiem firm prowadzących e-eksport- zaledwie 4% wobec średniej europejskiej 7% przedsiębiorstw ogółem prowadzących sprzedaż poprzez strony internetowe do innych krajów UE. 

Mimo stabilnego wzrostu, odsetek e-konsumentów w całej polskiej populacji jest nadal poniżej średniej unijnej.
Polski rynek e-commerce systematycznie się rozwija. W ostatnich dziesięciu latach odsetek osób kupujących przez Internet wzrósł ponad dwukrotnie. W 2018 roku już blisko co druga osoba w wieku 16-74 lat dokonała co najmniej raz zakupu on-line w ciągu ostatniego roku. Jest to blisko 14 mln osób. Liczba e-konsumentów rośnie szybciej niż liczba osób korzystających z Internetu. Jednocześnie, ciągle co piąty Polak w badanej grupie wiekowej w ogóle nie korzysta z Internetu. Upowszechnienie dokonywania zakupów przez Internet w Polsce pozostaje istotnie poniżej średniej UE, która w 2018 roku wyniosła 60%. Tylko nieliczne kraje Europy Środkowo-Wschodniej i Południowej posiadają niższy od Polski odsetek osób kupujących przez Internet. Obecnie wewnętrzny rynek e-commerce dla krajowych e-detalistów jest zatem względnie ograniczony. Jednocześnie pozostaje duży niewykorzystany potencjał rynku krajowego dla rozwoju handlu on-line.

Zarówno liczba polskich przedsiębiorstw prowadzących e-commerce, jak i wartość e-sprzedaży sukcesywnie rośnie.
W Polsce sprzedaż elektroniczną (poprzez strony internetowe oraz wiadomości typu EDI) w 2017 roku prowadziło blisko 14,5 tys. przedsiębiorstw zatrudniających 10 i więcej osób. Oznacza to wzrost o ponad 5 tys. firm w stosunku do 2010 roku. Największy przyrost o 2,3 tys. nastąpił w ostatnim analizowanym roku.

Skłonność do prowadzenia sprzedaży elektronicznej wzrasta wraz z wielkością przedsiębiorstwa.
Duże przedsiębiorstwa adoptują sprzedaż elektroniczną ponad trzy razy częściej w porównaniu do małych firm i około dwa razy częściej w stosunku do firm średnich. Największe wahania w wykorzystaniu e-commerce występują w grupie małych podmiotów. Może to wynikać z wyższej dynamiki zmian demograficznych w tej grupie firm w stosunku do pozostałych, wynikającej z niższej stopy ich przeżywalności. Zmiany w czasie wskazują na wzrost dysproporcji w wykorzystaniu narzędzi elektronicznych w sprzedaży na niekorzyść firm średnich i w szczególności małych. Jeśli przyjmiemy, że docelowym modelem rynkowym jest sprzedaż elektroniczna, to małe przedsiębiorstwa mają poważny problem z podjęciem konkurencji z firmami dużymi na rynku elektronicznym.

Przygotowanie polskiej gospodarki do e-commerce wzrosło w ostatnim roku, ale nadal istnieje potencjał do poprawy.
Ocena stopnia przygotowania polskiej gospodarki do działalności e-commerce dokonana na podstawie syntetycznego wskaźnika opracowanego przez UNCTAD uplasowała ją w 2018 roku na 35 pozycji na świecie. W stosunku do badania z 2017 roku nastąpiła poprawa, gdyż w poprzednim rankingu Polska zajmowała 38 miejsce. Z krajów naszego regionu wyższe pozycje mają kraje bałtyckie, Czechy, Słowacja, ale także np. Chorwacja. Zaraz za Polską jest Bułgaria, Białoruś, ale też np. Hiszpania, Węgry, Grecja, Włochy. Liderem jest Holandia z wartością indeksu wynoszącą 96 w badaniu z 2018 roku.

E-eksport stanowi poniżej 1/5 sprzedaży polskich przedsiębiorstw przez strony internetowe lub aplikacje mobilne.
Stopniowy rozwój statystyk w obszarze e-commerce prowadzonych przez GUS przyniósł możliwość oszacowania wartości e-eksportu polskich przedsiębiorstw zatrudniających 10 i więcej pracowników. Rok 2016 jest pierwszym, dla którego dostępne są takie dane. Kolejnych informacji o wartości transakcji sprzedaży zagranicznej on-line należy się spodziewać dla 2018 roku. Polskie firmy w 2016 roku zawierając transakcje poprzez strony internetowe lub aplikacje mobilne sprzedały za granicę towary i usługi o wartości ponad 27,5 mld zł. Stanowi to 16% wartości sprzedaży poprzez strony internetowe ogółem. W tych szacunkach nie są uwzględnione wyniki mikroprzedsiębiorstw (firm zatrudniających do 9 osób). Ich udział w e-eksporcie może być znacznie bardziej istotny aniżeli jest w eksporcie tradycyjnym i przez to w większym stopniu wpływać na całkowitą wartość zagranicznej sprzedaży elektronicznej. Brak bezpośrednich badań mikrofirm pod kątem wyników sprzedaży transgranicznej, a nawet informacji o samej populacji e-eksporterów w tej klasie wielkości podmiotów nie pozwala oszacować pełnej skali polskiego e-eksportu.

Źródło: raport końcowy „Cyfrowy eksport – szanse i perspektywy dla polskich przedsiębiorstw”: https://eizba.pl/wp-content/uploads/2020/10/e-eksport-raport-pwc.pdf